Jantje Haagsma was van 2014-208 raadslid voor Gemeentebelangen Totaal Lokaal in de gemeente Súdwest-Fryslân. Jantje was oa woordvoerder Verkeer, Duurzaamheid, Water en Ruimtelijke Ordening.
Hoe ben je politiek actief geworden?
Ik heb altijd gewerkt binnen de zorg, onder andere bij bureau Jeugdzorg, bij Zienn, een organisatie voor jongeren, volwassenen en gezinnen die dakloos zijn en bij de WIJ teams in Groningen. In mijn laatste functie in de zorg had ik veel contact met dak- en thuislozenorganisaties. Zo kreeg ik te maken met de transitie (de decentralisatie van zorgtaken van de rijksoverheid naar de lokale overheden). Het ging alleen nog maar over de transitie. Daarom heb ik mij er in verdiept, noodgedwongen en zo kwam ik er erachter dat de organisatie waarvoor ik werkte tussen wal en schip zou geraken.
In die tijd zat ik op een sportschool in Workum, waar Klaas Jan – nu mijn fractiegenoot – eigenaar is. Ik vertelde hem dat ik specifiek de jongeren wilde helpen omdat die vaak onvoldoende aandacht krijgen. Hij zei: ‘Als je zo ambitieus bent, waarom kom je dan niet bij de partij.’ Zo is alles begonnen.
Ik dacht, ik in de politiek. Ja, dat ga ik dat doen! Ik ben begonnen voor Totaal Lokaal. Een nieuwe partij en ze hadden behoefte aan een vrouw en helemaal aan iemand die actief was in de jeugdzorg. Voordat ik het wist was ik campagne aan het voeren, stond ik tweede op de lijst en vervolgens zat ik met Klaas Jan in de raad voor Totaal Lokaal. Vorig jaar maart zijn we gefuseerd met Gemeentebelangen. Nu zijn we de fractie ‘Gemeentebelangen Totaal Lokaal’.
Mensen helpen die tussen wal en het schip geraken, is de rode draad in mijn leven. Ik heb op allerlei niveaus meegemaakt dat er specifieke groepen niet de aandacht krijgen die ze nodig hebben, in het speciaal onderwijs, in de jeugdzorg, in de maatschappelijke opvang. Ik wilde me hard maken voor deze groep, vooral als het om de jongeren gaat.
Ik zag het ook als een kans om de hele ambtelijke organisatie te leren kennen en alles rondom het raadswerk, hoe het werkt, oppositie, coalitie. Het politieke spel en de politieke arena waren natuurlijk nieuw voor mij. Klaas Jan is een hele goede leermeester geweest; voor het technische stuk en de objectiviteit.
Wat voor mij pittig was, is dat ik in de commissie DRO (Doarp, Stêd en Omkriten / Dorp, Stad en Omstreken) zat. In die commissie bespreken we technische stukken zoals vergunningaanvragen, niet mijn tak van sport. Toch heb ik er bewust voor gekozen en dat tot vorig jaar maart gedaan. Ik heb er heel veel van geleerd.
Waarom zijn jullie gefuseerd?
We zijn beide lokale partijen. Súdwest-Fryslân is met een totaaloppervlakte van 842 vierkante kilometer de grootste gemeente in Nederland en heeft bijna 85.000 inwoners, een hele uitgestrekte gemeente. Samen heb je meer macht en meer bereik. De meeste punten in het partijprogramma kwamen overeen. Nu zitten we met vier zetels in de raad, terwijl het eerst twee om twee was.
De reden dat ik voor een lokale partij heb gekozen is omdat ik ben gevraagd. Voor nu ben ik ook niet geschikt voor een grote partij omdat ik heb gezien dat landelijk van alles wordt opgelegd. Je hebt meer vrijheid als lokale partij en je staat dichtbij de burger. Je hebt hele korte lijnen in een lokale partij en het wordt niet van bovenaf opgelegd. Bijvoorbeeld het CDA zou eigenlijk in gemeente Súdwest-Fryslân voor A moeten kiezen, maar ze kiezen voor B, omdat er landelijk ook B wordt gezegd. Dat soort politieke spelletjes, daar hou ik niet van.
Is het wat je er van had verwacht, de politiek?
Ik wist dat het heel veel tijd zou kosten, het is heel veel leeswerk. Het is eigenlijk een tweede baan of een studie, die je naast je eigen werk doet. Het vraagt veel van jezelf en van je gezin. Vooral de eerste twee jaar ben je er heel druk mee. Dat had ik wel zo verwacht. Soms is het wel frustrerend als je voor je eigen idee een heel sterke motie of amendement hebt ingediend en vervolgens neemt het debat in de raad een hele andere wending. Niets is zo onvoorspelbaar als de politiek.
Wat vind je het leukste aan de politiek?
De invloed die je kunt uitoefenen, ik kan beleid maken. Uiteindelijk ben je het grootste orgaan van de gemeente, het beslissende orgaan, heel erg leuk. Als je zelf denkt; ik zou dit willen, of dat willen, dan zoek je het uit, en ga je het inhoudelijk onderbouwen, en vervolgens proberen om mensen in beweging te krijgen. En met je beleid geef je mensen het gevoel dat ze er toe doen. Dat geeft wel aan dat je een belangrijke functie hebt.
En de directe betrokkenheid. Je weet overal vanaf. Voordat iets in de krant komt, voordat je iets leest of hoort, weet jij al hoe het zit. Je weet hoe die procedure is gegaan. En de positie die je hebt als raadslid.
Welke obstakels ben je tegen gekomen?
Je steekt er heel veel tijd en energie in en voor je gevoel levert het niet zo veel op. Dat is natuurlijk niet zo, want je leert er wel van, maar dan denk je, nou, heb ik zoveel tijd en energie besteed aan het onderwerp en dan is het niet het resultaat dat je had gehoopt, bijvoorbeeld omdat de coalitie het geen goed idee vindt.
Waar ben je het meest trots op?
Ik zit, eigenlijk als leek, in de politiek, ik heb veel geleerd. Ik heb het politieke werk makkelijk aangeleerd, daar ben ik trots op. En natuurlijk de combinatie met thuis, je moet goede afspraken maken, om ik vaak s avonds weg ben. Daar ben ik trots op.
Wat vind je het meest uitdagende in je raadswerk?
De stukken die je onder ogen krijgt. Soms de hoofdpijn-dossiers, die voor mijn gevoel maar niet doorbroken worden. Vooral in die commissie waar ik in zat, kwamen regelmatig dat soort dossiers voorbij. Soms ging het om vergunningaanvragen die al anderhalf jaar duren. Dan moeten we toch een keer een oplossing bedenken die goedgekeurd kan worden en alle partijen tevreden zijn.
Het meest uitdagende vind ik, ook een rode draad, om in hectiek of chaos het overzicht te houden en kernbeslissingen te kunnen en durven nemen. Op hoofdlijnen lezen, een objectieve kijk behouden en niet meegenomen worden in alle zienswijzen. Wel dingen meenemen, maar niet gekleurd een beslissing nemen.
Welke eigenschappen heb jij die jou tot een goed raadslid maken?
Leerbaar (gemakkelijk leren) en flexibel, ik wil gewoon heel graag. Ik kan op hoofdlijnen sturen en lezen. Ik ben een betrokken persoon, dat maakt me een goed raadslid.
Nu ben ik heel eerlijk, het voelt wel een beetje dubbel, omdat ik nu echt het minimale doe. Op dit moment ben ik allesbehalve betrokken en attent, omdat ik veel tijd in het restaurant ben. Daarom stel ik me nu niet opnieuw verkiesbaar. Dat zou ik ook schijnheilig vinden tegenover de buitenwereld. Ze zouden me graag weer op de lijst hebben, maar dan zou ik er na vier weken weer uitstappen omdat ik het te druk heb. Dan doe ik het liever niet.
Heb je een voorbeeld van een dossier waar je je heel erg betrokken bij voelde?
Nee, meer in het algemeen, ik ben me heel erg bewust dat het meeste geld van de gemeente naar het sociale domein toegaat. Dat is het belangrijkste onderwerp in de politiek op dit moment.
En natuurlijk de windmolens, die ze bij de Afsluitdijk willen, waar wij consequent op tegen zijn. Dat trek ik me aan en als fractie zijn we vanaf het begin af heel erg betrokken bij dit onderwerp en hebben we consequent nee gezegd. En niet omdat het in onze achtertuin staat, maar het belastinggeld van iedereen wordt er in gepompt en de opbrengsten naar een beperkte groep mensen. Wij zien geen toekomst in windenergie, ik ben er trots op hoe wij als Totaal Lokaal en Gemeentebelangen Totaal Lokaal ons hebben verzet. Alleen gaat het nu wel door. Het is niet zo dat het door ons niet doorgaat. Maar ik denk wel wow, het heeft veel tijd en energie gekost, ook om een goede inbreng bij de provincie te doen. Dat zijn wel grote onderwerpen om je mee bezig te houden.
Tot augustus 2017 was je de enige vrouw in de fractie. Hoe heb je dat ervaren?
Geen probleem. Ik vind het fijn om met mannen samen te werken. Over het algemeen zijn mannen gemakkelijker om mee samen te werken. Ik heb altijd gekorfbald, dat was ook gemengd en dat vond ik ook leuk omdat mannen wat makkelijker zijn. Je kunt wat makkelijker je uiten en alles uitspreken en dan is het goed. Over het algemeen vind ik het met vrouwen ingewikkelder.
Waar zijn mannen makkelijker in?
Je kunt zeggen wat je denkt en voelt, en dan hoef je niet te denken of diegene zich dat aantrekt, of dat het na afloop nog sluimerend doorgaat. Over het algemeen op het werk en in de sport is dat wel mijn beeld dat ik met vrouwen heb. Alleen moet ik wel zeggen dat vrouwen ook wel weer sterk leiderschap tonen, zakelijk zijn en goed kunnen organiseren. Je ziet menig vrouw aan de top, daar heb ik veel respect voor.
Waarom vind je het belangrijk dat er meer vrouwen in de politiek gaan?
Die mengeling is belangrijk en een vrouw heeft toch een andere kijk op zaken dan een man. Los van wat je als vrouw doet. Of je nu wel of niet werkt. Of je nu wel of niet kinderen hebt. Als vrouw heb je een hele andere kijk op het leven dan een man. Het is hetzelfde als met leerkrachten, soms is het ook goed dat er een meester voor de klas staat in plaats van een juf. Dat is een hele andere autoriteit, een andere rol.
Merk je dat ook in je fractie, dat vrouwen een andere kijk hebben?
Ja, en daarom is het een leuke combinatie dat ik er ook bij zit. Ik belicht dingen op een andere manier. In de kern zijn vrouwen zorgzamer dan mannen. Het is heel belangrijk om dat te mixen.
Soms kan ik het juist vanuit een meer sensitieve kant benaderen. Terwijl een ander in de fractie wat zakelijker is. Op die manier belicht je een onderwerp van meerdere kanten. Ik ben minder technisch, als je dan met een architect in de fractie zit, heb je beide een andere kijk. Ik stel dan bepaalde vragen waardoor de mannen ook weer anders gaan kijken. Ik stel juist vragen waar zij niet aan hebben gedacht.
Wat vind je van de diversiteit in de gemeenteraad van Súdwest-Fryslân?
Er is vergrijzing, dat is jammer. Het is een goede zaak dat er meer jongeren in de raad komen. Ik ben nu zelf 36, ik was begin 32 toen ik begon als raadslid. Ik was één van de jongste, de jongste raadsleden waren eind 20.
We zijn met open armen ontvangen, ook door het college. De burgemeester had in het begin heel veel aandacht en nam de tijd om kennis te maken: ‘o wat leuk, wat brengt jou, als jonge vrouw hier’. Daardoor voelde ik gelijk de waardering, als jong persoon, of als jonge vrouw.
Over het algemeen is het wel het plaatje van grijze gepensioneerden, die dan in één keer raadslid worden. Ik pleit zeker voor jonge mensen in de raad. Jonge mensen zijn flexibel, leerbaar, die hebben een andere kijk op het leven dan ouderen. De combinatie is geweldig, want ouderen hebben zoveel kennis en ervaring.
Wat vind je van de hoeveelheid vrouwen in de raad?
Om nou te zeggen dat moeten er meer zijn, dat vind ik wel mee vallen. Het is echt een mannenclub, daar ben ik nu wel redelijk aan gewend. Ik vind het niet storend of opvallend.
Hoe kunnen we er, volgens jou, voor zorgen dat er meer vrouwen politiek actief worden?
Het raadswerk aantrekkelijker maken. Iedereen zegt: ‘Hoe kun je dit nou doen, hoe heb je daar nou nog tijd voor?’ Het is voor de meeste vrouwen alleen al zuchten als ze er aan denken. Alles doorlezen, alle vergaderingen. Als je het raadswerk aantrekkelijker maakt binnen een partij, maar ook binnen de gemeente, dan hoeft het niet zo’n drempel te zijn. Je zit er ook vier jaar aan vast. Een vrouw denkt wellicht, nou dan begin ik er liever niet aan.
Hoe maak je raadswerk aantrekkelijker?
Subgroepen maken in een partij, wat meer parttime raadsleden maken, of parttime fractievoorzitter, of commissielid. Maatregelen treffen dat het efficiënt en aantrekkelijk is en dat je er toedoet zonder het gevoel te hebben, als ik raadslid word, ben ik al mijn tijd kwijt. Dat je actief bent zonder vijf dagen in de week van huis te zijn. Het werk verdelen tussen verschillende mensen.
Het staat of valt allemaal met een goede lijst. En tegenwoordig krijg je niet zomaar iedereen meer op een lijst. Mensen denken dat het te veel werk is.
Waarom vind je het belangrijk om politiek actief te zijn?
Voor mijn eigen ontwikkeling, voor mijn eigen CV en mijn eigen ik. De algemene ontwikkeling, die ik nu in die paar jaar er bij heb, had ik anders nooit gehad.
En omdat ik wat mag vinden van belangrijke zaken binnen de gemeente en daarover mee mag beslissen. Raadslid is een hele belangrijke functie.
Wat ik heel leuk vind, is dat ik nu bepaalde dingen weet die ik anders niet had geweten. Bijvoorbeeld het proces naar een raadsvoorstel toe. Daardoor heb ik ook een andere kijk gekregen. Als burger, als buitenstaander is het heel makkelijk om overal maar op te schieten, terwijl je ook weet dat we in een bezuinigingsronde. Ik zal nooit meer alleen maar zeggen, o wat stom, zonder te kijken wat er tegenover staat. Als gemeente moet je soms keuzes maken tussen twee slechten. Dat vind ik belangrijk dat ik dat nu weet.
Welke tips heb je voor vrouwen die politiek actief willen worden?
Je moet heel gedisciplineerd zijn en heel gedreven.
Je moet niet te idealistisch zijn. Ik denk dat je dan afbreekt. Je kan wel allemaal goede ideeën hebben, goede inbreng en dingen willen veranderen, maar als het dan allemaal niet lukt, dan hoort dat er ook bij.
Het doel moet zijn om je stem te laten horen.
Je moet in die wereldjes jezelf blijven. What you see is what you get. Ik ben wie ik ben. Dit is mijn mening, mijn visie. Ik sta open voor heel veel dingen, maar je moet wel jezelf blijven, ook als persoon, want het is wel een hele andere wereld waarin je je begeeft.